KOMUNIKAT Z 26 POSIEDZENIA KOMISJI MIESZANEJ DS. DIALOGU TEOLOGICZNEGO POMIĘDZY KOŚCIOŁEM RZYMSKOKATOLICKIM
I KOŚCIOŁEM STAROKATOLICKIM MARIAWITÓW
Dnia 21 września 2011 roku we Włocławku odbyło się ostatnie, dwudzieste szóste, posiedzenie Komisji Mieszanej ds. Dialogu Teologicznego pomiędzy Kościołem Rzymskokatolickim i Kościołem Starokatolickim Mariawitów. Wzięli w nim udział Biskup M. Ludwik Jabłoński – Biskup Naczelny Kościoła Starokatolickiego Mariawitów i Biskup prof. dr hab. Bronisław Dembowski – współprzewodniczący, a także jej członkowie: teologowie mariawiccy – ks. M. Karol Babi, członek Rady Kościoła i ks. mgr M. Grzegorz Dróżdż, członek Rady Kościoła, oraz teologowie katoliccy – ks. prof. dr hab. Henryk Seweryniak i ks. prof. dr hab. Ireneusz Mroczkowski. W tym uroczystym posiedzeniu uczestniczyli także: Biskup Płocki dr Piotr Libera i Biskup M. Włodzimierz Jaworski, Biskup Diecezji Śląsko-Łódzkiej Kościoła Starokatolickiego Mariawitów.
Spotkanie rozpoczęto modlitwą za zmarłych inicjatorów powołania Komisji: Arcybiskupa Zygmunta Kamińskiego – ówczesnego Biskupa Płockiego i Biskupa. M. Tymoteusza Kowalskiego – wówczas Biskupa Naczelnego Kościoła Starokatolickiego Mariawitów oraz za zmarłego członka Komisji – mariawitę ks. M. Tadeusza Szymańskiego.
Następnie słowo końcowe wygłosili Biskup Naczelny M. Ludwik Jabłoński i Biskup prof. dr hab. Bronisław Dembowski. Obaj współprzewodniczący podkreślili, że w latach 1997-2011, a więc w latach, w których pracowała Komisja, minął wiek od zrodzenia się ruchu mariawickiego, który stopniowo przyjął postać niezależnego Kościoła Starokatolickiego Mariawitów. W ten sposób mariawityzm uzyskał swoją tożsamość. Dla obu jednak Kościołów pozostał coraz głębiej przeżywany dramat rozbicia. Nasza Komisja – mówili Współprzewodniczący – pracowała dla przezwyciężenia przynajmniej jakiejś części tego podziału. Mówcy przypomnieli również, że inicjatywę powołania tej Komisji podjęła Konferencja Episkopatu Polski w 1997 roku, po złożeniu przez Biskupa Zygmunta Kamińskiego „Memoriału w kwestii mariawickiej”, będącego owocem jego spotkań z Biskupem Naczelnym M. Tymoteuszem Kowalskim w ramach działań płockiego Klubu Inteligencji Katolickiej. Do inicjatywy tej życzliwie odniósł się Biskup M. Włodzimierz Jaworski, kolejny Biskup Naczelny Kościoła Starokatolickiego Mariawitów, wyznaczając do zespołu swoich delegatów. W rezultacie w skład Komisji weszli ze strony mariawickiej: Biskup M. Ludwik Jabłoński (ówczesny Biskup Diecezji Śląsko-Łódzkiej Kościoła Starokatolickiego Mariawitów), współprzewodniczący, oraz ks. prof. M. Paweł Rudnicki i ks. M. Tadeusz Szymański. Po śmierci tego ostatniego zastąpił go ks. M. Grzegorz Drożdż – proboszcz w Cegłowie. Członkami podkomisji katolickiej zostali z nominacji Konferencji Episkopatu Polski: Biskup prof. dr hab. Bronisław Dembowski (ówczesny Biskup Włocławski, obecnie Biskup Senior) współprzewodniczący, oraz ks. prof. dr hab. Ireneusz Mroczkowski i ks prof. dr hab. Henryk Seweryniak. Przypomniano nadto, że Komisja zbierała się dwa razy do roku – w lutym i w październiku, na przemian we Włocławku i w Łodzi (później w Płocku), ale jej prace trwały przez minione 13 lat właściwie bez przerwy: prowadzono badania archiwalne, tłumaczono teksty łacińskie, wypracowywano stanowiska, inspirowano i odbywano nabożeństwa ekumeniczne.
Od samego początku swych prac Komisja postanowiła skupić się na realizacji 3 celów, a mianowicie na: (1) poznaniu nauki naszych Kościołów w kwestiach interesujących obie strony (np. sprawa rozumienia objawień prywatnych, prymatu papieskiego czy odpustów w naszych Kościołach, nauki wiary i moralności w Kościele Starokatolickim Mariawitów); (2) analizie teologicznej pism Matki Marii Franciszki Kozłowskiej; (3) badaniu genezy ruchu mariawickiego w świetle dokumentów przechowywanych w archiwach Kongregacji Nauki Wiary. Reagowano również, zasadniczo tylko na życzenie strony mariawickiej, na nie ekumeniczne publikacje czy działania, wynikające z niezrozumienia tego, czym jest dzisiaj mariawityzm oraz faktu prowadzenia przez nas dialogu ekumenicznego.
W kolejnym punkcie zebrania podzielono się dwoma dokumentami końcowymi: „Dwustronna refleksja o treściach podstawowych pism Matki Marii Franciszki Kozłowskiej dotyczących Dzieła Wielkiego Miłosierdzia” oraz „Ze źródeł kwestii mariawickiej. Nieznane dokumenty z lat 1903-1906”. Oba dokumenty były wypracowywane w toku prac Komisji, ich druku zaś podjął się każdy z Kościołów. Książkę „Dwustronna refleksja na temat podstawowych pism Matki Marii Franciszki Kozłowskiej dotyczących Dzieła Wielkiego Miłosierdzia” wydrukowano ze środków Kościoła Starokatolickiego Mariawitów. Jest to – jak zauważył bp prof. Bronisław Dembowski – pierwsza próba rozmowy katolików z mariawitami nad treściami 7 zeszyt-ów i listów, zawierających w przekonaniu Braci Mariawitów objawienia Matki Marii Franciszki Kozłowskiej. Warto przy tym pamiętać, że w toku prac Komisji Mariawici wyraźnie podkreślili, co następuje: „Objawienia Dzieła Miłosierdzia Bożego nie są składową częścią naszej doktryny. Naszą doktryną jest doktryna Kościoła Powszechnego, wyrażona w uchwałach doktrynalnych pierwszych siedmiu soborów powszechnych, czego daliśmy wyraz w deklaracji złożonej w czasie obrad naszej Komisji w październiku 1998 roku. Kościół nasz opiera naukę swoją na objawieniach naszej świętej Założycielki, traktując je jako wskazówki do praktycznego stosowania tej doktryny w dzisiejszych czasach, które uważamy za przełom epok kulturowych. Są te objawienia impulsem do badania i stosowania doktryny, lecz same nie stanowią stwierdzeń doktrynalnych”. Strona Rzymskokatolicka stwierdziła natomiast, że pomimo jednoznacznej niezgody na pewne odpowiedzi Strony Mariawickiej na pytania dotyczące objawień Mateczki, rozmowa na ten temat pozwoliła nam „lepiej wgłębić się nie tylko w teksty, które stoją u zarania mariawityzmu, ale także w dzisiejsze rozumienie nauki i posłannictwa […] Kościoła Starokatolickiego Mariawitów”. Z powodu niektórych treści tych objawień, a przede wszystkim z racji na to, że Matka Maria Franciszka Kozłowska nie potrafiła naszym zdaniem przejść ‘próby posłuszeństwa’, nie uznaliśmy za możliwe podjęcie starań o uznania ekskomuniki z 1906 roku za nieważną. Podkreślamy jednak, że ekskomunika ta nie dotyczy obecnie żyjących mariawitów.
W dokumencie „Ze źródeł kwestii mariawickiej” w większości po raz pierwszy przedstawiamy najstarsze, często nieznane dotąd badaczom, dokumenty, zachowane w watykańskim Archiwum Kongregacji Nauki Wiary oraz w Archiwum bpa Adolfa Piotra Szelążka. Dokumenty te zostały uzyskane w toku poszukiwań członków Komisji oraz innych poproszonych o to osób. Strona rzymskokatolicka chętnie przyznaje, że impuls badaniom historycznym nad genezą mariawityzmu dała strona mariawicka. Dnia 4 marca 1998 roku, na pierwszym posiedzeniu Komisji, Bracia Mariawici zaproponowali, aby dotrzeć do watykańskich archiwaliów dotyczących podjęcia i rozwiązania kwestii mariawickiej przez ówczesną Kongregację Świętego Oficjum (dzisiaj: Kongregacja Nauki Wiary). Według wnioskodawców pozwoliłoby to stwierdzić, jakie rzeczywiste różnice legły u podstaw ekskomuniki z 1906 roku, oraz zastanowić się, jakiej ewolucji uległy w międzyczasie poglądy obu Kościołów. Stwierdzono też, że rzetelne opracowanie tych spraw w świetle obecnej teologii, właściwej dla każdej ze stron, mogłoby dać podstawy dla bliższej współpracy naszych Kościołów.
Dzięki osobistemu zaangażowaniu kard. Józefa Glempa, Prymasa Polski, i kard. Josepha Ratzingera, ówczesnego Prefekta (a więc najwyższego Przełożonego) Kongregacji Nauki Wiary, a obecnie Papieża Benedykta XVI, oraz dzięki staraniom bpa Bronisława Dembowskiego i abpa Zygmunta Zimowskiego, a także poprzez badania prowadzone w Rzymie przez ks. prof. H. Seweryniaka, wniosek ten udało się zrealizować. Strona katolicka dzieliła się fotokopiami uzyskiwanych archiwaliów z delegacją Kościoła Starokatolickiego Mariawitów. Książka „Ze źródeł kwestii mariawickiej” zawiera te dokumenty, a także komentarze każdej ze stron i – co jest niemałym osiągnięciem ekumenicznym – wspólne słowo końcowe.
W kolejnym punkcie zebrania głos zabrali zaproszeni Goście: Biskup Płocki Piotr Libera i Biskup Diecezji Śląsko-Łódzkiej Kościoła Starokatolickiego Mariawitów M. Włodzimierz Jaworski.
Kończąc obrady, członkowie komisji stwierdzili: „Zamykamy nasze poszukiwania teologiczne. Dziękujemy sobie nawzajem, za atmosferę, którą udało się nam stworzyć i za lepsze się poznanie. Dziękujemy też wszystkim, którzy nas wspomagali: modlitwą i radą, w poszukiwaniach archiwalnych i w pracy nad przekładami. Dla kogoś z zewnątrz rezultat naszej pracy ekumenicznej może wydawać się niedostateczny: katolicy ‘nie wycofali’ ekskomunik z 1906 roku, mariawici nie wrócili na łono Kościoła, z którego wyszli. My jednak jesteśmy przekonani, że stało się coś ważnego: spotykaliśmy się, modliliśmy się, rozmawialiśmy i spieraliśmy jak bracia. Wierzymy też, że nasz dialog będzie kontynuowany, choć już w innej formie, i że faktem stanie się powołanie Komisji Dwustronnej, złożonej z przedstawicieli władz naszych Kościołów. Wierzymy wreszcie i wspólnie wyznajemy, że pojednanie, gdy nastąpi, nie będzie tylko naszym ludzkim dziełem, lecz przede wszystkim dziełem Ducha Świętego”.
Właśnie dlatego kolejnym punktem spotkania była modlitwa w katedrze włocławskiej: „Ojcze Przedwieczny, wysłuchaj nasze żarliwe modlitwy i udziel rzymskim katolikom i mariawitom daru pojednania i jedności. Jak nasze niechęci i uprzedzenia nas podzieliły, tak niech Twoja miłość nas połączy, abyśmy wspólnie oddawali cześć i chwałę Najświętszej Eucharystii, zwiastowali światu Wielkie Boże Miłosierdzie i błagali o Nie, oraz zabiegali o świętość Kościoła i jego sług. Przez Chrystusa, Pana naszego. Amen”.
Ostatnie, uroczyste posiedzenie Komisji Mieszanej ds. Dialogu Teologicznego pomiędzy Kościołem Rzymskokatolickim i Kościołem Starokatolickim Mariawitów zakończono obiadem we Włocławskim Wyższym Seminarium Duchownym.
Włocławek, dnia 21 września 2011
Biskup M. Ludwik Jabłoński Biskup Bronisław Dembowski
